Nước Nga nhìn từ một trận bóng

Nước Nga nhìn từ một trận bóng rất thú vị. Nó giống trò chơi búp bê Matryoshka. Nếu đủ tinh tế và kiên nhẫn, bạn sẽ khám phá được nhiều điều bất ngờ về văn hoá “Ros-si-ya”

14h, ngày 1/7/2018, những cổ động viên đầu tiên đã có mặt tại sân vận động Luzhniki, thủ đô Moskva. Vài tiếng sau đó, hơn 80.000 chỗ ngồi trên khán đài được lấp đầy bởi màu áo của 2 đội tuyển: Nga và Tây Ban Nha. Tất cả cùng reo hò khi trọng tài thổi còi bắt đầu trận đấu. Không ai biết rằng, 120 phút sau đó bóng đá nước Nga sẽ phiêu lưu trong trang sử mới.

Dưới sân cỏ, chiến thắng của thầy trò Cherchesov trước Tây Ban Nha, đội tuyển từng được xem là biểu tượng của bóng đá châu Âu làm rung chuyển Moskva. Trên khán đài, những cổ động viên cuồng nhiệt khiến du khách từ khắp nơi trên thế giới ngỡ ngàng.

Ở đây không chỉ có những tiếng reo hò, ăn mừng chiến thắng, người Nga còn vẽ nên những mảng văn hoá, sức mạnh tinh thần và khát vọng của họ trước ống kính truyền thông quốc tế.

Trước World Cup 2018, mối qua hệ giữa Nga và phương Tây ở mức căng thẳng nhất kể từ Chiến Tranh Lạnh. Cuộc trừng phạt kinh tế do Mỹ dẫn đầu đẩy Nga vào sâu thế cô lập.

Nước Nga trong hình dung của du khách quốc tế giống bức tranh cũ với tông màu xám lạnh, mờ nhạt và trầm buồn.

“Nếu ai đó hỏi về Nga, tôi sẽ nghĩ ngay đến anh chàng Pavel Korchagin trong tác phẩm “Thép đã tôi thế đấy". Nếu không thì sẽ là đại văn hào Mikhail Aleksandrovich Sholokhov với bộ tiểu thuyết “Sông Đông êm đềm". Hoặc ngay bây giờ tôi cũng có thể ngân nga vài câu trong bài hát Kachiusa".

Đó đều là hình ảnh về một nước Nga anh dũng, bi thương trong cuộc chiến tranh vệ quốc. Nguyễn Ngọc Mai, cô gái trẻ người Việt đang có mặt tại Nga nói: “Tôi không biết nhiều về Nga cho đến khi bóng đá đưa tôi đến Quảng Trường Đỏ. Thời khắc đứng trước ga tàu điện ngầm Moskva, tôi biết trái tim mình đã trật một nhịp. Những gì tôi biết về nước Nga bỗng trở nên xa lạ".

Không chỉ du khách, truyền thông quốc tế cũng có những hình dung sai lệch về Moskva. Stephen Hoff, phóng viên của tờ Washington Post thừa nhận: "Không phải là những màu xám xịt và sự lạnh lẽo. Moskva trông như bất kỳ thành phố hiện đại nào ở châu Âu”.

Theo Guardian, nhiều du khách đến Moskva kinh ngạc khi thấy một thành phố hiện đại với trung tâm tuyệt đẹp. Trong mấy năm gần đây Moskva đã thay đổi nhiều hơn bất kỳ thành phố châu Âu nào khác. Hàng chục đường phố hoàn toàn dành riêng cho người đi bộ, với vỉa hè rộng và đường đi xe đạp. Thủ đô xuất hiện nhiều không gian hơn cho việc dạo chơi, nhiều công viên được đổi mới và xây dựng lại.

Giờ nghỉ giữa trận, trên khán đài sân vận động Luzhniki, chàng trai trẻ người Nga vừa cố bắt chuyện với một nữ du khách bằng thứ tiếng Anh giọng “Kh" đặc trưng (người Nga không đọc được âm “H”, họ đọc thành“Kh”).

Quanh họ, có hàng trăm cuộc trò chuyện như thế. Người Nga đang cố gắng xoá đi phần nào những định kiến bằng lòng hiếu khách của mình.

Từ ga tàu điện ngầm vào đến sân vận động luôn có sẵn những nhóm tình nguyện viên tươi cười, sẵn sàng hỗ trợ du khách. Bên trong sân vận động, người Nga đã chu đáo chuẩn bị sẵn tiệc nhẹ để du khách lót dạ trước khi lên khán đài cổ vũ cho đội tuyển mình yêu thích.

Ngoài sân vận động, Fanzone (khu tập trung xem bóng đá) trên Đồi Chim Sẻ đã chật cứng người. Du khách truyền tay nhau những ly Kvas (đồ uống truyền thống của Nga) được phát miễn phí. Trên sân khấu, nam ca sĩ vẫn say xưa trong tiếng reo hò của đám đông.

Không còn những khoảng cách về địa lý, màu da hay quốc tịch. Tình yêu bóng đá và lòng hiếu khách của nước chủ nhà đã xoá mờ những định kiến. Trái tim rộng mở của người Nga đủ sức chứa cho tất cả.

Một điều thú vị nữa về người Nga mà du khách có thể tìm thấy trong một trận bóng. Đó là cách người Nga "đi thăng bằng" giữa truyền thống và hiện đại.

Bên kia khán đài, trong chiếc áo crop-top nóng bỏng, tay cầm cờ Nga, đầu đội mũ truyền thống, Nemchinova với mái tóc vàng bồng bềnh khiến đấng mày râu khắp thế giới phát cuồng với danh hiệu: “Nữ cổ động viên đẹp nhất World Cup".

Bên này khán đài, hình ảnh ba cổ động viên Nga trong chiếc mũ kokoshnik truyền thống tranh thủ nạp năng lượng với bánh mì kẹp xúc xích vô tình lọt vào ống kính máy quay. Hình ảnh của họ ngay lập tức gây sốt trên mạng xã hội và trở thành biểu tượng hài hước về người Nga.

Mặc cho guồng quay bận rộn nhằm khôi phục lại vị thế dẫn đầu của một siêu cường kinh tế, người Nga vẫn giữ lại những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc.

Khảo sát từ Trung tâm nghiên cứu dư luận xã hội Nga (VTsIOM) cho thấy: 90% người Nga tự hào về lịch sử của đất nước, 88% cho rằng văn hóa Slavơ là độc nhất, 82% khẳng định sẵn sàng giới thiệu các thành tựu khoa học của đất nước với du khách.

Cầm hoà Tây Ban Nha trong 120 phút chính thức. Đội tuyển Nga bước vào lượt sút luân lưu để giành vé đi tiếp. Trước giờ phút may rủi, người Nga không hò reo cổ vũ. Họ cầu nguyện.

Bên cạnh Cơ Đốc giáo, Hồi giáo, Phật giáo và Do Thái giáo là các tôn giáo truyền thống được cho là một phần của “di sản lịch sử” thì Chính thống giáo là tôn giáo thống trị ở Nga.

Không khó để bắt gặp trên khán đài những người đàn ông hoá thân thành chúa Jesus hay thánh Isaac đang cầu nguyện cho đội bóng áo trắng. Văn hóa Nga chịu ảnh hưởng của nền tư tưởng tôn giáo chính thống.

Con số từ giáo hội Chính Thống giáo Nga công bố, có đến 80% dân số Nga thừa nhận mình là tín đồ của giáo hội. Vì vậy không khó để bắt gặp những tấm biển ghi dòng chữ “Các vị thánh đứng về nước Nga" được giơ cao trong dòng người đổ về Moskva ăn mừng chiến thắng.

Trước thềm World Cup 2018, Nga được FIFA xếp hạng 70 và là đội tuyển yếu nhất trong 32 đội tham dự. “Gấu Nga” cũng không sở hữu nhiều ngôi sao đẳng cấp châu lục hay thế giới.

Vậy điều gì đã khiến đội bóng áo trắng đi xa đến vậy?

Câu trả lời là sức mạnh tinh thần của người Nga.

“Đó là âm thanh hùng hồn nhất tôi từng nghe, hơn 70.000 cổ động viên Nga cùng hát quốc ca, huýt sáo la ó khi Tây Ban Nha ép sân đội chủ nhà”, ca sĩ Hoàng Bách nói về không khí trên khán đài Luzhniki đêm 3/7.

Người Nga đã trụ vững suốt 90 phút thi đấu chính thức và hai hiệp phụ dù bị đánh giá thấp hơn về kỹ thuật và tỷ lệ kiểm soát bóng. “Họ trụ vững tới phút cuối rồi chiến thắng có lẽ cũng nhờ sức mạnh của tinh thần Nga, thứ mà tôi từng nghe thấy nhưng lần đầu tiên cảm nhận”.

“Khi những tiếng hô "Russia, Russia..." như muốn rung cả khán đài, có lẽ cũng làm đôi chân của các cầu thủ đến từ xứ bò tót run rẩy phần nào”, ca sĩ Hoàng Bách bình luận.

Không chỉ sức mạnh tinh thần đến từ cổ động viên, đội tuyển Nga cũng không ngại ngùng đặt mục tiêu cao và chiến đấu vì mục tiêu đó. Trước giờ phút lịch sử, tinh thần của người Nga đã chiến thắng.

Sau chiến thắng lịch sử, tinh thần dân tộc bất chấp thắng thua, cơn sốt lòng yêu nước đã được đẩy lên đỉnh điểm. Quảng Trường Đỏ, trái tim của Moskva đã có một đêm không ngủ.

Bầu không khí này khiến người ta liên tưởng đến ngày 9/5, ngày lễ quốc gia đánh dấu chiến thắng của Liên Xô trước Đức quốc xã và là một trong những ngày quan trọng nhất trong lịch Nga.

Nhìn từ bất kỳ trận bóng nào, người ta cũng có thể thấy chất keo kỳ lạ của môn thể thao vua. Tình yêu bóng đá ở đâu cũng như nhau: bình đẳng và thống nhất. Ở Nga, trên khán đài Luzhniki cũng không ngoại lệ.

Việc tổ chức sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh giúp người Nga cảm thấy họ không bị cô lập, đó là khát vọng được chung nhịp đập với người hâm mộ từ khắp nơi trên thế giới. Nga kỳ vọng nhất ở World Cup 2018 không phải chiến thắng của đội tuyển nước nhà mà là một giải đấu an toàn, không có bạo lực hay sự cố đáng tiếc nào với du khách.

Người Nga hiểu, mầm mống của những sự cố không mong muốn ấy phần lớn bắt nguồn từ những cổ động viên quá khích trên “chảo lửa".

Trái với hình ảnh cuồng nhiệt của người Nga trong suốt trận đấu. Khi tiếng còi cất lên báo hiệu trận đấu kết thúc, người Nga chỉ khiêm tốn nói: “Hôm nay là ngày may mắn, chúa đã đứng về phía đội tuyển Nga".

Cái đầu lạnh và trái tim nóng của người Nga hiểu niềm vui của họ cũng là nỗi buồn của người Tây Ban Nha. Sau chiến thắng lịch sử, nhiều người Nga vẫn lán lại khán đài, thì thầm gì đó với cổ động viên đội bạn rồi họ cùng nhau ra về. Đó cũng là thông điệp mà tổng thống Nga Putin muốn truyền đi trong ngày khai mạc World Cup 2018: “Tình yêu bóng đã sẽ thống nhất trong một đội bóng".

"Các bạn thân mến, chào mừng các bạn đến với World Cup. Bắt đầu từ ngày hôm nay và trong vòng một tháng, bóng đá sẽ chinh phục nước Nga. Và từ Nga, bóng đá sẽ chinh phục toàn thế giới. Hãy tận hưởng lễ hội lớn nhất trên thế giới. Cảm ơn Tổng thống Putin! Cảm ơn Moskva!"

Gianni Infantino - Chủ tịch liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA)

Ảnh: Nguyễn Đinh, Hoàng Lê Giang, Reuters